De volle rechtsmacht bij de beoordeling van bestuurshandelingen

De rechtsmacht van de Raad van State in het annulatiecontentieux

De rechtsmacht van de rechter bij de controle van bestuurshandelingen speelt een belangrijke rol in die rechtsbescherming. De eisen die worden gesteld aan het optreden van de overheid, onder andere in het kader van het behoorlijk bestuur, krijgen pas echt inhoud wanneer hun toepassing ook kan worden gecontroleerd en de burger de mogelijkheid heeft onregelmatigheden aan de kaak te stellen.

Artikel 6.1 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden garandeert die mogelijkheid. Dit artikel waarborgt het recht om bepaalde betwistingen voor te leggen aan een rechter. Deze rechter moet aan verschillende vereisten voldoen, niet in het minst aan de vereiste van de “volle rechtsmacht”.

Het boek van Ann-Sophie Vandaele behandelt die vereiste van volle rechtsmacht in drie delen.

• De rechtsmacht van de rechter is, in dit specifieke kader, een kwestie van de onderlinge verhouding tussen de uitvoerende en de rechterlijke macht. Daarom wordt eerst ingegaan op het concept van de scheiding der machten, dat traditioneel deze onderlinge verhouding bepaalde, maar, zoals zal blijken, niet per se als leidraad moet worden gebruikt om de rechtsmacht van de bestuursrechter af te bakenen.


• Hoe die rechtsmacht dan wel moet worden ingevuld, wordt in Titel II behandeld. Om die vraag te beantwoorden, werd de rechtspraak van het Europees Hof voor de rechten van de mens, dat instaat voor de interpretatie van het EVRM, grondig onderzocht.
  Daarbij wordt eerst aandacht besteed aan het precieze toepassingsgebied van art. 6.1 EVRM, om daarna in te gaan op de invulling van de twee belangrijkste aspecten van de vereiste van volle rechtsmacht, namelijk de omvang van de controle uitgevoerd door de rechter, en de gevolgen die aan die controle worden gekoppeld.


• Na het onderzoek van de precieze invulling van de vereiste van volle rechtsmacht op Europees niveau, wordt bekeken of de controle van de bestuurshandelingen in België aan deze vereiste voldoet. Deze controle gebeurt op verschillende niveaus en door verschillende rechtscolleges. De auteur focust zic op één specifieke procedure: het annulatieberoep voor de Raad van State, een contentieux dat jaarlijks ongeveer 4.000 arresten beslaat. De auteur zoekt een antwoord op de vraag of de rechtsmacht van de Raad van State, in het kader van het annulatiecontentieux, aan de vereisten van een rechter met volle rechtsmacht, zoals bepaald in art. 6.1 EVRM.

Op basis van deze drie delen werd getracht tot een kritische beoordeling te komen van de omvang van de rechtsmacht van de Raad van State in het annulatiecontentieux. Bovendien werd ook nagedacht over een invulling van de vereiste van volle rechtsmacht die de beste rechtsbescherming zou kunnen waarborgen.