Naar aanleiding van de nieuwe wet over werkbaar en wendbaar werk nodigde Kanaal Z David Ducheyne op 17 februari uit om op 4 minuten tijd zijn boek over Duurzaam Leiderschap voor te stellen. 

Want duurzaam leiderschap is de sleutel voor werkbaar of wendbaar werk. Als aanvulling op het interview verduidelijken we in deze blog de stelling 'Geen werkbaar of wendbaar werk zonder duurzaam leiderschap'.

> Bekijk het interview met David Ducheyne op Kanaal Z hier.

Willen en kunnen werken in een VUCA-wereld

Er heerst een ernstig maatschappelijk probleem: onze economie is afhankelijk van de bereidheid en de capaciteit van mensen om op duurzame wijze een bijdrage te leveren, te presteren. Presteren betekent niet alleen alleen produceren, het betekent ook: creatief zijn, innoveren, flexibel zijn, … Veranderen, verbinden, veroveren, vernieuwen, verbeteren, verwezenlijken, …

Dat alles is belangrijker dan vroeger, maar door de VUCA-wereld ook moeilijker. Alles verandert namelijk aan een razendsnel tempo en met een grote kracht. Digitalisering, globalisering, vergrijzing en automatisering,... We zien heel wat evoluties. 

De menselijke factor: een cruciale factor

In tegenstelling tot wat velen beweren zal de menselijke factor een cruciale rol spelen en zelfs een verschil maken in de veranderende en digitale wereld. Die menselijke factor staat anderzijds wel onder druk in een VUCA-wereld. Eén van de symptomen is het stijgend langdurig absenteïsme. Er is een verschil tussen wat mensen willen doen, wat ze kunnen doen en wat de VUCA-wereld van hen verwacht. Dit heeft grote gevolgen: burnouts, bore-outs en brown-outs. Maar ook chronische en oudersdomsziektes komen steeds vaker voor.

Dit alles wordt onbetaalbaar. De overheid moet ingrijpen. En hier duikt het dilemma op: enerzijds moet de politiek oplossingen zoeken voor het budgettaire probleem, anderzijds moet de politiek oplossingen zoeken om onze wetgeving aan te passen aan de VUCA-wereld. Dat laatste betekent meer flexibiliteit toelaten om te kunnen concurreren met minder geregulariseerde en goedkopere arbeidsmarkten: e-commerce, nachtwerk, flexibiliteit, …

De doelstellingen zijn conflicterend. Waar de eerste problematiek meer naar het ontwikkelen en het ondersteunen moet gaan, gaat de tweede meer naar het activeren en flexibiliseren. Het noodzakelijk een balans te vinden tussen de twee, het is zoals steeds een en-en-verhaal. 

Wetgevend werk en duurzame inzetbaarheid

De wet over het wendbaar en werkbaar werk is één van de initiatieven die de regering heeft aangekondigd. Maar ook de de wetgeving over de herintegratie van langdurig zieken is een voorbeeld van zo'n initiatief. Er zijn ook initiatieven inzake e-commerce etc. Als het gaat over werkbaar (duurzaamheid) en wendbaar (flexibiliteit) werk, zijn de hefbomen van de overheid natuurlijk beperkt. Collectieve oplossingen werken niet echt als het gaat over duurzame inzetbaarheid: de capaciteit om te blijven werken, afhankelijk van de gezondheid, de veerkracht, het talent en het engagement van mensen.

Elke persoon heeft eigen wensen, verwachtingen, ambities, mogelijkheden. We weten wel dat mensen met een beperkte capaciteit (ability) wel willen bijdragen (agility), voor zover de werkcontext hen dat toelaat. Maatwerk is noodzakelijk.

Maatwerk als oplossing

Maatwerk is niet zo efficiënt. Hiervoor heb je aandacht, uitzonderingen, beheer en creativiteit nodig. Het creëert ook precedenten en kan indien niet goed toegepast een team ook destabiliseren. Ook plaats- en tijdsonafhankelijk werken, geïndividualiseerde leertrajecten, jobcrafting, … dragen bij tot inzetbaarheid, zonder dat het wonderoplossingen zijn.

Geen enkele wet kan maatwerk organiseren. De wet op herintegratie van langdurig zieken is goedbedoeld, maar eigenlijk niets nieuws. Zoeken naar mogelijkheden om mensen vervroegd en op een zinvolle wijze het werk te laten hervatten is een win-win. Nu wordt het opgelegd met een loodzware procedure. Daarenboven is er sprake van het culpabiliseren van werkgevers inzake afwezigheid door hen te laten opdraaien voor de kosten van het absenteïsme.

Duurzaam leiderschap als sleutelingrediënt voor een duurzame oplossing

Er zal enkel werkbaar en wendbaar werk zijn, als er meer aandacht is voor de individuele menselijke factor in een economische context. En daarvoor heb je duurzaam leiderschap nodig. Belangrijk daarbij is dat leiders aandacht hebben voor de groei en ontwikkeling van mensen. Groei en ontwikkeling gaat over zowel de capaciteit om te werken (ability) als om de wendbaarheid (agility) van mensen. Dat houdt in dat één van de verantwoordelijkheden van leiders gezondheidspromotie zou moeten zijn, naast het ontwikkelen van talent.

Bij duurzaam leiderschap ligt de focus op de lange termijn: duurzame resultaten, duurzame inzetbaarheid, duurzame waarde-creatie. En dat gebeurt door mensen in beweging te krijgen. Leiders focussen zich daarbij op het creëren van een context van vertrouwen, van zinvolheid, van groei en van engagement.

Er is geen enkele wetgeving die dit kan organiseren. De wetgeving moet wel een context creëren waarin oplossingen mogelijk zijn. Zo kunnen leidinggevenden samen met de medewerkers zoeken naar opportuniteiten die een win-win zijn voor werkgever en werknemer. Het invoeren van loodzware beperkingen, procedures, verplichtingen of boetes is niet in het voordeel van de werknemers. Wendbaar en werkbaar werk is alleen mogelijk als de wetgeving ook wendbaar en werkbaar is.

Zonder duurzaam leiderschap komt er geen maatwerk, of wendbaar en werkbaar werk. Zonder een positief stimulerende wetgeving, zullen leidinggevenden niet in staat of bereid zijn om te investeren in een stimulerende werkomgeving. 

De sleutel voor het landschap van werkbaar en wendbaar werk en een gezonde en productieve toekomsten is dus duurzaam leiderschap.