Hoe ben jij als leider? Vraag je je dat wel eens af? We gingen in gesprek met ervaringsdeskundige Bruin Bourgois. Bruin ziet leiderschap als een ambacht, je verwerft het met de jaren. Zo krijg je een unieke signatuur en straal je iets authentieks uit. Neem zijn handvaten erbij om zelf te reflecteren. 

Wat zijn volgens jou de drie belangrijkste eigenschappen van een goede leider?

Een leider moet willen leiden. Dat lijkt logisch. Nochtans leiden sommigen helemaal niet, integendeel. Ze kiezen de weg van de minste weerstand, blijven op de vlakte, verstoppen zich achter procedures. Ze passen voor het nemen van standpunten die de eigen positie in gevaar zouden kunnen brengen of waarmee er niet gescoord kan worden bij de achterban. Natuurlijk wil je mensen betrekken. Maar aan iedereen advies vragen omdat je zelf geen idee hebt, dat wordt een beetje moeilijk. Wat ik ook vaak zie, zijn leiders die hun verantwoordelijkheid doorschuiven, hun mensen in de wind zetten om zelf in de luwte te blijven. Loopt er dan iets fout dan spelen ze de vermoorde onschuld. Zo’n leider is eigenlijk een lege doos waarmee je helemaal niets kunt aanvangen. Leiden vergt engagement om voor een groep mensen iets te willen betekenen, je verantwoordelijkheid nemen om met hen aan de slag te gaan en er samen iets van te maken. Dat betekent ook afstand nemen van je eigen agenda en resoluut kiezen voor het belang van de groep die je leidt.

Echte leiders onderscheiden zich ook door een goed beoordelingsvermogen. Ze maken de juiste keuzes op het juiste moment en handelen daarnaar. Ze voelen aan wanneer het tijd voor iets is, wat er best kan gebeuren en waarom, hoe er met een bepaalde situatie kan worden omgegaan. Dat vergt een breed begrip en inzicht, een goede kennis van de dossiers waarmee ze bezig zijn, een inzicht in de capaciteiten van zichzelf en hun ploeg, de essentiële aspecten van de setting waarin ze opereren. Op basis van dat inzicht vervolgens gekalibreerd en doelgericht handelen maakt ook deel uit van de inschatting die op dat moment wordt gemaakt.

Een leider moet ook de nodige moed hebben om de dingen te doen die gedaan moeten worden. Moed is een zeldzaam goed bij leiders. Als alles goed gaat, is er niets aan om leider te zijn. De moed om de beslissing die zich opdringt ook te durven nemen en ze uit te voeren is een ander paar mouwen. Een goed leider stelt dan ook niet nodeloos uit en pakt de koe bij de horens. Veel problemen komen voort uit het uitstellen van beslissingen en conflictvermijdend gedrag, waardoor men niet de juiste gesprekken heeft. Dat leidt tot stilstand. De moed om op te staan en de stem te laten horen is kritisch. Een leider mag zich niet verstoppen.

Aan welke leider neem jij graag een voorbeeld?

Die vraag werd mij al vaker gesteld en ik moet zeggen dat mijn antwoord daarop steeds weer gaat over authenticiteit. Heeft de leider inhoud en waaruit bestaat dat dan? Is er een verhaal, een coherentie tussen zijn en handelen? Kan er een connectie, een herkenning ontstaan waardoor mensen geïnspireerd raken en zich graag door die persoon willen laten leiden? Ik val steeds terug op het beeld van een leider waarvoor zijn mensen door het vuur gaan. Ik kijk op naar diegenen die hiertoe in staat zijn. Vaak is dat een ploegbaas, een chef-kok die de ploeg kan leiden door gewoon tussen hen te staan en iemand te zijn die inspireert.

Wat is de grootste mythe over leiderschap?

Leiderschap verheffen tot iets groots dat enkel zou voorbehouden zijn aan enkelingen. Iedereen kan opstaan als leider: je vindt het in jezelf en hoeft er niet voor te studeren. Je hebt er geen diploma’s voor nodig. Je hoeft er niet voor aan het hoofd te staan van een groot bedrijf. Elke dagdagelijkse eenvoudige actie waardoor je weer eens een stapje vooruit gaat met je team, is een vorm van leiderschap. Het is geen groot, complex of abstract idee. Het is eenvoudig elke dag je best doen met je team en doen wat nodig is.

Tips aan jonge leidinggevenden

Zie jezelf niet als het centrum van het universum. Denk aan het doel dat je wil bereiken. Besef dat je daarvoor je team nodig hebt. Focus je op de ander en wat hij of zij nodig heeft om succesvol te zijn, zodat het doel samen bereikt kan worden. Laat je mensen de successen boeken, ze stralen op jezelf af. Vier die successen. Omring je met een diverse groep mensen, van alle mogelijke strekkingen, achtergronden of specialismes. Zo bouw je een sterk team. Neem ook de tijd om na te denken over wat je eigenlijk wil bereiken, vooraleer hals over kop in actie te gaan. Laat je ook niet uit het lood slaan bij de minste tegenslag. Besef dat een hindernis nemen een succesvolle actie is, het vermijden ervan niet. Wees geduldig in de opbouw en ambitieus in de uitvoering. Geef je aandacht aan die dingen die van belang zijn, behoud het overzicht en verlies je niet in details.

Hoe heb jij jezelf doen groeien als leidinggevende?

Ik leer elke dag wel iets bij dat ik kan gebruiken als leider. Zelf lees ik graag over hoe mensen dingen aanpakken en wat ze daarbij leerden. Ik observeer ook graag hoe anderen leiding geven en hoe hun ploeg daar dan op reageert. Ten slotte heeft het mij geholpen te beseffen dat het niet om mezelf draait, maar om de ploeg die je aanstuurt. Hoe sneller je afgeraakt van het idee dat je goed bezig bent, hoe sneller dat effectief ook zo zal zijn. Je zit er dan namelijk op een andere manier in, waardoor je vanzelf de betere dingen doet. Je stelt jezelf dan ook open zodat je nieuwe inzichten krijgt.

Meest gemaakte 'fouten' van leiders

Iedereen maakt fouten en eruit leren is de kunst. Je ego beteugelen vind ik een zeer belangrijke. Als je uit een drang naar zelfrealisatie te veel naar jezelf luistert, kan je in een soort bubbel van eigenwaan terechtkomen, want met macht komt ook meer aandacht en aanzien. Dat prikkelt het ego. Je kan bedwelmd raken door je eigen succes. Daar schuilt echter een groot gevaar in, want als je ego in de weg zit, dan verlies je het zicht op jezelf. Je krijgt steeds meer dode hoeken in je gedachten en handelen, in je perceptie van de wereld. Je bent ervan overtuigd de architect van je succes te zijn en gaat je hierdoor anders gedragen. Je laat mensen niet uitspreken, gaat korter door de bocht, hebt minder begrip voor andere standpunten en gevoeligheden. Zo verhindert een groot ego je om te leren uit je fouten, kritiek ter harte te nemen, je in anderen te verplaatsen, hen te betrekken. Geef je ego af en toe eens een flinke tik en hack het door bescheidenheid en dankbaarheid. Een klankbord kan zeker helpen.

Meer weten over leiderschap?

In zijn boek 'Reflecteren over je leiderschap' geeft Bruin Bourgois je de sleutels die je helpen om je als leider verder te ontwikkelen. Hoe neem je onmogelijke beslissingen? Hoe stel je prioriteiten? Hoe leid je mensen in transitie? Hoe connecteer je met je team? Bruin deelt 30 jaar ervaring in een boek met 50 korte beschouwingen. 

VERDIEP JE IN DIT THEMA